Metoda NDT Bobath została opracowana dla dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (m.p.dz.). Głównym założeniem metody jest spostrzeżenie, iż u dzieci tych w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego dochodzi do zaburzenia aktywności antygrawitacyjnej tzn. mają one trudności z pionizacją czyli kontrolą głowy, tułowia, miednicy i kończyn w warunkach grawitacji. Dzieci z prawidłowo funkcjonującym układem nerwowym kontrolują swoje ciało w pozycjach statycznych i dynamicznych dzięki skomplikowanemu mechanizmowi odruchu postawy. Mechanizm ten umożliwia swobodne poruszanie sie, gdyż zawiera odpowiednie napięcie posturalne, odruchy prostowania, równowagi i obronnego podporu oraz odpowiednią dystrybucję napięcia poprzez prawidłowe unerwienie reciprokalne.
U dzieci u których występuje mózgowe porażenie dziecięce z powodu uszkodzenia mózgu dogodzi do zaburzenia tego ważnego mechanizmu i sterowanie ruchem jest bardzo utrudnione albo wręcz niemożliwe. Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym rozwijają nieprawidłowy, kompensacyjny, mechanizm odruchu postawy, charakteryzujący się hipotonią posturalną, dominacją tonicznych odruchów postawy i zaburzonym unerwieniem reciprokalnym, w efekcie zaburzona jest dystrybucja napięcia mięśniowego. Nieprawidłowy mechanizm odruchu postawy jest głównym problemem dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, bez względu na postać tego zespołu. Zaburza on nie tylko rozwój kontroli posturalnej i lokomocji ale także rozwój wielu innych funkcji np. kontroli wzrokowej, koorydnacji wzrokowo-ruchowej, kontroli języka i wargi (rozwoju połykania, żucia, mowy) czy prawidłowego oddychania.
Dzieci u których występuje mózgowe porażenie dziecięce nie mając możliwości prawidłowego gromadzenia doświadczeń sensomotorycznych, wykorzystują dostępne napięcie prosturalnem prymitywne odruchy postawy i prymitywne synergie – wytwarzają kompensacyjną motorykę zwaną motoryką patologiczną. Poruszają się z trudnością w nieprawidłowych wzorcach motorycznych. Biorąc pod uwagę, iż podstawowym problemem dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym jest właśnie zburzony mechanizm odruchowy postawy , podstawowywm celem terapeutycznym jest usprawnienie tego mechanizmu. Aby uaktywnić prawidłowy mechanizm odruchu postawy należy wyhamować elementy patologicznej motoryki – tzw. blokady funkcjonalne, znormalizować napięcie mięśniowe (tzn. zapewnić prawidłowa jego wielkość i rozkład) oraz nauczyć odruchów prostowania i równowagi.
Nauczanie prawidłowego ruchu odbywa się poprzez sterowanie punktami kluczowymi ciała (głowa, obręcz barkowa i obręcz biodrowa). W terapii wykorzystywane są różnego rodzaju sprzętu ułatwiające dziecku prawidłową aktywność antygrawitacyjną – należą do nic wałki, piłki, kliny, deski równoważne. Używanie wymienionych sprzętów nie jest równoznaczne ze znajomością metody NDT Bobath; Wymienione sprzęty są pomocne ale nie są konieczne do pracy z dziećmi. Ważniejsza jest wiedza terapeuty o rozwoju prawidłowym i nieprawidłowym i o sposobach rozwizania problemów dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Metoda nie polega tez na nauczaniu pełzania, czworakowania, siadania czy chodzenia – polega na nauczaniu podstawowych elementów ruchu wchodzących w skład omawianego mechanizmu odruchu postawy. Metoda NDT Bobath powstała dla dzieci u których stwierdzono mózgowe porażenie dziecięce, ale może być stosowana także u dzieci z innymi zaburzeniami, zespołami i chorobami np.: u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową, zespołem Downa, opóźnieniem psychoruchowym, wadami postawy ciała, uszkodzeniem splotu barkowego, kręczem szyki, zburzeniami integracji sensomotorycznej.
Tak szerokie spektrum stosowania omawianej metody jest możliwe ze względu na to, iż we wszystkich wymienionych zespołach dzieci nieprawidłowo gromadzą doświadczenie sensomotoryczne.
Omawiana metoda umożliwia dokonywanie korekty w sposobach gromadzenia tych doświadczeń.
Opracowanie tekstu – doc. dr hab. Małgorzata Matyja
